ನವೆಂಬರ್ ಒಂದು ಕರ್ನಾಟಕದ ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬ. ೧೯೫೬ ನೇ ಇಸವಿಯ ಇದೇ ದಿನ ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯವಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಹುಟ್ಟಿ ೧೯೭೩ ರ ನವೆಂಬರ್ ಒಂದರಂದು ಕರ್ನಾಟಕವೆಂದು ಮರುನಾಮಕರಣವಾಯಿತು. ಈ ದಿನವನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕದೆಲ್ಲೆಡೆ ಕನ್ನಡ ಬಾವುಟವೇರಿಸಿ ಕನ್ನಡ ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಹೆಮ್ಮೆಯಿಂದ ಕನ್ನಡಿಗರೆಲ್ಲರೂ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ನವೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡ ಮಾಸ ಅಂತ ಕರೆಯುವ ಚಂದದ ರೂಢಿಯೂ ಇದೆ. ಈ ನವೆಂಬರ್ ಒಂದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಸುಂದರ ಇತಿಹಾಸವೂ ಇದೆ.
ಇತಿಹಾಸ
ಕನ್ನಡನಾಡು ವಿವಿಧ
ಪ್ರಾಂತಗಳಲ್ಲಿ ಚದುರಿ ಹೋಗಿತ್ತು. ಕ್ರಿ.ಶ. ೯ ನೆಯ ಶತಮಾನದ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೇ, ’ಕವಿರಾಜಮಾರ್ಗ’ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ’ಕಾವೇರಿಯಿಂದ ಮಾ
ಗೋದಾವರಿವರಮಿರ್ದ ನಾಡು’ ಅಂತ ಬಣ್ಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಭಾಷಾವಾರು ಪ್ರಾಂತಗಳ
ಪ್ರಕಾರ ಕನ್ನಡ ಭಾಷಿಗರ ರಾಜ್ಯವಾಗಬೇಕು, ಪ್ರಾಂತಗಳ ಏಕೀಕರಣದ ಕೊಹಳೆ ಮೊದಲು ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು
೧೯೦೫ರಲ್ಲಿ ಧಾರಾವಾಡ ಕರ್ನಾಟಕ ವಿದ್ಯಾವರ್ಧಕ ಸಂಘ ಹೊರತರುತ್ತಿದ್ದ ’ವಾಗ್ಭೂಷಣ’ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ
ಬರೆದ ಲೇಖನವೊಂದರಿಂದ ಶುರು ಹಚ್ಚಿದ್ದು ಮುಂದೆ ಕಾಲಕಳೆದಂತೆ ಅದು ಬಹಳ ಜನಾಂದೋಲನವನ್ನು
ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿತು. ಶ್ರೀರಂಗ, ಅದರಗುಂಚಿ ಶಂಕರೇಗೌಡ ಪಾಟೀಲರು, ಮುಂಡಗೋಡಿನ ನಾರಾಯಣ ಪೈ, ಜಕ್ಕಲಿಯ
ಅಂದಾನಪ್ಪ ದೊಡ್ಡಮೇಟಿ ಮುಂತಾದ ನೂರಾರು ಕನ್ನಡಿಗರು ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಹೋರಾಟ
ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಕಟ್ಟಾ ಕನ್ನಡ ಪ್ರೇಮಿಯಾಗಿದ್ದ ರಂಜಾನ್ ಸಾಹೇಬ್ ಕನ್ನಡ ಏಕೀಕರಣದ
ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಬಲಿಯಾದರು. ಕನ್ನಡಿಗರೆಲ್ಲರೂ ಅದಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿ ಈ ಕುರಿತು ನಡೆದ ಚಳವಳಿಗೆ
ತಮ್ಮ ಬೆಂಬಲ ನೀಡತೊಡಗಿದರು.
ಹುಟ್ಟುವ ಮುನ್ನ
೧೯೫೫ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೦ಕ್ಕೆ
ಫಜಲ್ ಅಲಿ ನೇತೃತ್ವದ ’ರಾಜ್ಯ ಪುನರ್ವಿಂಗಡಣಾ ಆಯೋಗ, ನೆಹರೂ ಮುಂದಾಳುತ್ವದ
ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ತನ್ನ ವರದಿಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿತು. ಆ ವರದಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತವನ್ನು
೧೯ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನಾಗಿಯೂ ಮೂರು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನಾಗಿಯೂ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು.
ರಾಜ್ಯ ಪುನರ್ವಿಂಗಡಣಾ
ಆಯೋಗವು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ರಚನೆಗೆ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿತ್ತು :-
೧. ತುಂಗಭದ್ರಾ
ಅಣೆಕಟ್ಟಿರುವ ಮಲ್ಲಾಪುರ ಉಪ ತಲ್ಲೂಕಿನ ಸ್ವಲ್ಪ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹಾಲಿ ಬಳ್ಳಾರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಳ್ಳಾರಿ, ಸಿರಗುಪ್ಪ, ಹೊಸಪೇಟೆ
ತಾಲ್ಲೂಕು ಮತ್ತು ಇಡೀ ಮೈಸೂರು ಪ್ರಾಂತ
೨. ಮುಂಬಯಿ ರಾಜ್ಯದ
ದಕ್ಷಿಣ ಧಾರಾವಾಡ, ಬಿಜಾಪುರ, ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಚಾಂದಗಢ ತಾಲ್ಲೂಕನ್ನುಳಿದು
ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆ.
೩. ರಾಯಚೂರು ಮತ್ತು
ಗುಲ್ಬರ್ಗಾ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು
೪. ಕಾಸರಗೋಡು
ತಲ್ಲೂಕನ್ನುಳಿದು ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ.
೫. ಮದ್ರಾಸ್
ರಾಜ್ಯದ ಕೊಯಮತ್ತೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೊಳ್ಳೇಗಾಲ ತಾಲ್ಲೂಕು
೬. ಕೊಡಗು.
ಈ ಆಯೋಗದ
ಶಿಫಾರಸು ಕನ್ನಡ ಏಕೀಕರಣ ಚಳವಳಿಯ ಅನುಯಾಯಿಗಳಿಗೆ ನಿರಾಸೆಯುಂಟುಮಾಡಿತು. ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯಕ್ಕೇ
ಸೇರಿದ್ದ ಕಾಸರಗೋಡನ್ನು ಆಯೋಗವು ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿರಲಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೇ, ನೀಲಗಿರಿ, ಸೇಲಂ, ಧರ್ಮಪುರಿ, ಅಕ್ಕಲಕೋಟೆ, ಸೊಲ್ಲಾಪುರ, ಮಡಕಶಿರಾ
ಮುಂತಾದವುಗಳೂ ಆಯೋಗದ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿರಲಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಈ ಆಯೋಗದ ವರದಿಯ
ವಿರುದ್ಧ ಚಳವಳಿಗಳು ಶುರುವಾದವು. ಮೊದಲು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಮುಂದೆ ಬಳ್ಳಾರಿಯಲ್ಲೂ ವಿರೋಧದ ಕಿಚ್ಚು
ಆರಂಭವಾಯಿತು. ಕಾಸರಗೋಡು ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಸೇರದ ವಿಷಯದಲ್ಲೇ ಅಲ್ಲಿನ ಮತ್ತು ಕನ್ನಡದ ಮಹತ್ವದ ಕವಿಗಳಾದ
ಕೈಯಾರ ಕಿಂಞಣ್ಣ ರೈಯವರು ’ಬೆಂಕಿ ಬಿದ್ದರೆ ಮನೆಗೆ’ ಕವಿತೆ ರಚಿಸಿ ತಮ್ಮ
ಮನದಾಳದ ಮಾತುಗಳನ್ನು ತೋಡಿ, ಆ ಕಾಲದ, ಆ ಜಾಗದ ಜನತೆಯ ಒಳದನಿಯೂ ಆದರು. ಬಳ್ಳಾರಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ
ಪ್ರಾಂತದ ಭಾಗಗಳು ತಮ್ಮಲ್ಲೇ ಉಳಿಯಬೇಕೆಂಬ ಆಶಯದಿಂದ ಸಿರಗುಪ್ಪಾ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಕೊಂಚೆಗೇರಿಯಲ್ಲಿ
ನೀರಿನ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು. ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಆಶ್ವಾಸನೆ ಮೂಲಕ ಆ ಸಮಸ್ಯೆ ಇತ್ಯರ್ಥವಾಗಿ
ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ನಿಂತಿತು.
೧೯೫೫ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ ನಲ್ಲಿ
ಮೈಸೂರು ವಿಧಾನ ಸಭೆಯು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ರಚನೆಯಾಗಬೇಕೆಂದು ಗೊತ್ತುವಳಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದಾಗ ಪರವಾಗಿ
೫೭ ಸದಸ್ಯರೂ, ವಿರೋಧವಾಗಿ ೩ ಮತ್ತು ತಟಸ್ಥವಾಗಿ ೩೫ ಸದಸ್ಯರೂ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಿದರು. ಮುಂದೆ
ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸಭೆಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಬಳ್ಳಾರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯದಲ್ಲೇ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು
ಆಂಧ್ರದ ನಾಯಕರು ಒಪ್ಪಿದರು ಜೊತೆಗೆ ರಾಯಚೂರಿನ ಗದ್ದಾಲ್ ಮತ್ತು ಆಲಂಪುರವನ್ನು ಆಂಧ್ರಕ್ಕೆ
ಬಿಟ್ಟುಕೊಡಲು ಒಪ್ಪಿತವಾಯಿತು. ೧೯೫೬ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಸಮಿತಿಯು
ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಸಭೆ ಸೇರಿ ಏಕೀಕರಣದ ವರದಿಗಳನ್ನು ಸಮಾಲೋಚಿಸಿ ಬೀದರ್ ಜಿಲ್ಲೆ, ಬಳ್ಳಾರಿ ಮತ್ತು
ಕಾಸರಗೋಡಿನ ಚಂದ್ರಗಿರಿ ನದ್ಯ ಉತ್ತರ ಭಾಗವನ್ನು ಮೈಸೂರಿಗೆ ಸೇರಿಸಲು ಒಪ್ಪಿಗೆ ನೀಡಿತು.
ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ
ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲೂ ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆದು ೧೯೫೬ ರ ಮಾರ್ಚ್ ನಲ್ಲಿ ವಿಧೇಯಕ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. ಈ ವಿಧೇಯಕದ
ಪ್ರಕಾರ :-
೧. ಇಡಿಯಾಗಿ
ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯ
೨. ಮುಂಬಯಿ ರಾಜ್ಯದ
ಬಿಜಾಪುರ, ಧಾರಾವಾಡ, ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಬೆಳಗಾವಿ (ಚಾಂದಗಡ ತಾಲ್ಲೂಕನ್ನು
ಹೊರತು ಪಡಿಸಿ)
೩. ಹೈದರಾಬಾದ್
ರಾಜ್ಯದ ಗುಲ್ಬರ್ಗಾ ಜಿಲ್ಲೆ (ಕೋಡಂಗಲ್ ಮತ್ತು ತಾಂಡೂರ್ ತಾಲ್ಲೂಕನ್ನು ಬಿಟ್ಟು) ರಾಯಚೂರು
ಜಿಲ್ಲೆ ( ಆಲಂಪುರ ಮತ್ತು ಗದ್ದಾಲ್ ಹೊರತು ಪಡಿಸಿ) ಬೀದರ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬೀದರ್, ಬಾಲ್ಕಿ, ಔರಾಬಾದ್ ಮತ್ತು
ಹುಮನಾಬಾದ್ ತಾಲ್ಲೂಕ್ ಗಳು
೪. ಮದ್ರಾಸ್
ರಾಜ್ಯದ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ (ಕಾಸರಗೋಡು ಮತ್ತು ಅಮೀನ್ ದ್ವೀಪವನ್ನು ಹೊರತು ಪಡಿಸಿ) ಕೊಯಮತ್ತೂರು
ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೊಳ್ಳೇಗಾಲ ತಾಲ್ಲೂಕ್.
೫. ಕೊಡಗು ಜಿಲ್ಲೆ.
ರಾಜ್ಯ ಪುನರ್ವಿಂಗಡಣಾ
ಆಯೋಗದ ಪ್ರಕಾರ ಗದ್ವಾಲ್ ಪ್ರದೇಶ ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೂ, ಬಸವಕಲ್ಯಾಣ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೂ ಸೇರಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಆಂಧ್ರ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ
ನಾಯಕರ ಸಮಾಲೋಚನೆ ಚರ್ಚೆಯ ಬಳಿಕ, ಬಸವಕಲ್ಯಾಣ ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೂ, ಗದ್ವಾಲ್
ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೂ ಸೇರಲ್ಪಟ್ಟಿತು.
ಕೊನೆಗೆ ೧೯೫೬ ರಲ್ಲಿ
ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಬಾಬು
ರಾಜೇಂದ್ರಪ್ರಸಾದ್ ವಿಶಾಲ ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯದ ಉದ್ಘಾಟನೆ ಮಾಡಿದರು. ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯದ ಮೊದಲ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ
ಎಸ್. ನಿಜಲಿಂಗಪ್ಪನವರೂ, ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ ಜಯಚಾಮರಾಜೇಂದ್ರ ಒಡೆಯರ್ ಅಧಿಕಾರ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು.
೧೯೭೩ ರ ನವೆಂಬರ್
ಒಂದರಂದು ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಕರ್ನಾಟಕವೆಂಬ ಮರು ನಾಮಕರಣ ನಡೆಯಿತು.
ಹೀಗೆ ನವೆಂಬರ್ ಒಂದು
ಎಂಬುದು ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ, ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಒಂದು ಹಿರಿಮೆಯ, ಹೆಮ್ಮೆಯ, ಸದಾ
ನೆನಪಲ್ಲಿಡಬೇಕಾಗಿರುವ ದಿನ.
ಎಂದೆಂದಿಗೂ ನೀ
ಕನ್ನಡವಾಗಿರು
ಕನ್ನಡದ ಸೊಲ್ಲು ಬರಿಯ
ನವೆಂಬರ್ ನ ಕನ್ನಡ ಮಾಸಕ್ಕಷ್ಟೇ ಸೀಮಿತವಾಗದೇ ನಮ್ಮ ಒಳಮಾತು ಆಗಬೇಕು. ಭಾಷೆ ನಮ್ಮ ಒಳಗನ್ನು
ಬೆಳಗುವ ಸೋಜಿಗವಾಗುವ ಸುಖ ಪಡೆಯಬೇಕು. ಕಲಿಯೋಕೆ ಕೋಟಿ ಭಾಷೆ, ಆಡೋಕೆ ಒಂದೇ ಭಾಷೆ, ಕನ್ನಡ.. ಕನ್ನಡ ಎಂದು
ಬರೆದ ಹಂಸಲೇಖಾ ಉಕ್ತಿ ನಿಜವಾಗಬೇಕಾದ ಸಮಯ ಇದು. ವ್ಯಾವಹಾರಿಕವಾಗಿ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಬಳಸಿದರೂ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಮನದಲ್ಲಿ ಮಾತಾಡಬೇಕಾದ ಭಾಷೆ ಕನ್ನಡ
ಎಂಬುವುದನ್ನು ಕರುನಾಡ ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬದ ದಿನವಾದರೂ ಪಾಲಿಸಿದರೆ ಈ ಮಣ್ಣಿನ ಋಣವನ್ನು ಕೊಂಚ
ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಹಾಗಾದೀತು. ಪರಮವಾದದ್ದನ್ನು ಪೊರೆಯುವುದು ಪರಂಪರೆ, ಅಂಥ ಪರಮವಾದ ಭಾಷೆ, ಪರಮವಾದ
ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಕನ್ನಡದ್ದು. ಉಳಿಸಿ, ಬೆಳೆಸೋಣ.
(ಅಂಕಿ-ಅಂಶ, ವಿವರದ ಸಹಾಯ : ’ಕರ್ನಾಟಕ ಏಕೀಕರಣ ಚಳವಳಿ’ ಬರೆದವರು ಡಾ. ಎಚ್.ಎಸ್. ಗೋಪಾಲರಾವ್.)
